แผ่นรองฝ่าเท้า

เท้าเป็นอวัยวะที่สำคัญอย่างยิ่งในร่างกาย หากมีปัญหาเกิดขึ้นที่เท้าหรือเท้าผิดรูปไป  จะส่งผลไปถึงข้อเข่า ข้อสะโพก และหลังของคุณด้วย

ทราบหรือไม่ในขณะที่คุณก้าวเดินแต่ละก้าวจะมีแรงกระทำต่อเท้าถึง 120% ของน้ำหนักตัว และในขณะที่คุณวิ่งจะมีแรงกระทำต่อเท้าสูงถึง ข้างละประมาณ 275% ของน้ำหนักตัว

รูป 1 แสดงการกระจายของแรงที่กระทำต่อฝ่าเท้าปกติ ขณะยืน

ตามรูปเลยส่วนโทนสีแดงหมายถึงแรงกระทำที่มากส่วนโทนน้ำเงินคือแรงกระทำที่น้อยกว่า

แล้วทีนี้เมื่อเท้ามีอาการผิดปกติ การกระจายน้ำหนักก็จะผิดไป ก่อให้เกิดการบาดเจ็บสะสม หรือการผิดรูป ซึ่งสาเหตุมีทั้งจากการใช้งานที่หนักเกินไป ใส่รองเท้าไม่เหมาะสม พันธุกรรม หรือพยาธิสภาพของบางโรค อาทิเช่น

       เราจะป้องกันหรือแก้ไขปัญหาของเท้าได้อย่างไร

อีกตัวช่วยหนึ่งของงานกายอุปกรณ์ที่จะช่วยดูแลฝ่าเท้าคุณได้คือ แผ่นรองฝ่าเท้า (Insole) โดยหลักการของ Insole จะช่วยกระจายที่กระทำต่อฝ่าเท้า ไม่ให้กระทำที่จุดใดจุดหนึ่งมากเกินไป ประคองหรือดัดแก้ ฝ่าเท้าตามแต่พยาธิสภาพนั้นๆ

การเลือกใช้ Insole ที่เหมาะสมจะช่วยป้องกันและแก้ไขปัญหาต่างๆของเท้าได้ ในกรณีที่ความผิดรูปนั้นไม่สามารถดัดแก้ได้ หน้าที่ของ Insole จะช่วยประคองลดแรงผิดปกติที่กระทำต่อฝ่าเท้า

ไม่จำเป็นที่จะต้องรอให้เท้าผิดรูปก่อน จึงค่อยใช้ Insole ในเมื่อเท้าจะต้องรับงานหนักในทุกๆวัน การใส่ Insole สำคัญแม้ในเท้าปกติ ในชีวิตประจำวันที่ต้องยืนเดินอยู่ตลอด การรองรับฝ่าเท้าของ Insole ช่วยเพิ่มความสบายให้แก่เท้าอย่างรู้สึกได้แน่นอน  

Insole แบบไหนที่เหมาะสมกับเรา?

ง่ายๆว่า ฝ่าเท้าแต่ละคนหรือ คนละข้าง ก็ไม่เหมือนกัน 100 % Insole ที่เหมาะสมกับเราที่สุดจึงควรถูกพิมพ์มาจากฝ่าเท้าของเราเอง (ลองนึกถึงเสื้อผ้าสั่งตัดกับเสื้อผ้าสำเร็จรูปต่างกันเพียงแต่อันนี้มันโยงถึงสุขภาพ (เท้า) ของเราด้วย)

วิธีใส่ แผ่นรองในรองเท้า

1.             หากในรองเท้ามีแผ่นรองอยู่เดิมให้ถอดออกก่อน และใส่แผ่นรองที่ตัดเฉพาะของเราเข้าไปแทน

2.             กรณีแผ่นรองที่ตัดเฉพาะมีขนาดใหญ่กว่ารองเท้า ให้นำแผ่นรองนั้นมาทาบกับแผ่นรองเดิม แล้วตัดให้เท่ากับแผ่นรองเดิม

3.             กรณีที่รองเท้าไม่มีแผ่นรอง ให้นำรองเท้ามาวางบนกระดาษและวาดตามพื้นรองเท้า จากนั้นลดขนาดจากขอบเข้ามา 5 มิลลิเมตร แล้วตัดกระดาษออกมาทาบกับแผ่นรองในรองเท้า ตัดให้ได้ขนาดเท่ากัน

วิธีการดูแลรักษาความสะอาด

เมื่อใช้ไปประมาณ 1-2 เดือนหรือเมื่อสกปรก ให้นำออกมาเช็ดทำความสะอาด ด้วยผ้าชุบสบู่หมาดๆ แล้วผึ่งไว้ในที่ที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก (ห้ามนำไดร์เป่าผมมาเป่าเพื่อให้แห้งเร็ว เพราะอาจทำให้แผ่นรองในรองเท้าเสียหายได้)

เรื่องของเท้า(ต่อ)

 ครั้งที่แล้วได้กล่าวปัญหาเท้าเฉพาะเท้าแบน ซึ่งเป็นปัญหาของเท้าส่วนกลางและเท้าส่วนหลังที่พบบ่อย แต่ยังมีปัญหาเท้าอื่นๆอีกมากที่พบๆwด้ทั่วไป แม้แต่เจ้าตัวเองอาจไม่เคยรู้ตัวว่ามีเท้าผิดปกติ ดังนี้

Pes Cavus 
     Pes cavus หรือ high-arch foot เป็นภาวะที่มีอุ้งเท้าสูงกว่าปกติ เกิดจากกระดูก metatarsal อยู่ในตำแหน่งงอลงด้านฝ่าเท้าเมื่อเทียบกับเท้าส่วนหลัง

ลักษณะpressure ที่กระจายบนฝ่าเท้าขณะยืน ซ้ายสุด(เท้าปกติ) ขวาสุด(เท้าโก่งขั้นรุนแรง)

   สาเหตุเกิดได้ทั้งเป็นมาแต่กำเนิดหรือเท้าผิดรูปในภายหลัง การใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม เช่น รองเท้าส้นสูงหรือรองเท้าที่มีพื้นรองเท้าแข็งเกินไป ต่อเนื่องกันเป็นเวลานานสามารถทำให้เกิดความผิดปกตินี้ได้  มีอาการคือเท้าโก่ง อาจพบนิ้วเท้างอและส้นเท้าบิดเข้าในร่วมด้วย เท้าจะมีลักษณะเป็นคานแข็ง ดังนั้นผู้ป่วยจะมีปัญหาว่าเท้าขาดความยืดหยุ่นที่จะปรับตัวกับพื้นที่ทางเดิน และขาดคุณสมบัติในการดูดซับแรงกระแทก ทำให้มีแรงกดที่เท้ามากกว่าปกติ ในบริเวณหัวกระดูก matatarsal ด้านข้างเท้าและส้นเท้า 
    ปัญหาที่พบตามมาคือ บริเวณที่รับแรงกดมาก หนังเท้าส่วนนั้นก็เริ่มด้านเป็นตาปลา และอาการปวดเท้าตามมา และโยงไปถึงการเกิด โรครองช้ำ (plantarfasciitis ) อาการปวดตรงฐานนิ้วเท้า (Metatarsalgia) การคดงอของนิ้วเท้า

    การดูแลรักษาทางกายอุปกรณ์
     เนื่องจากเป็นเท้าชนิดที่ไม่มีความยืดหยุ่นในการเดิน ตัวอุปกรณ์จึงต้องช่วยในการดูดซับแรงกระแทกขณะก้าว (heel strike) มักจะใช้ในรูปของinsole หรือแผ่นรองฝ้าเท้าตัดเฉพาะบุคคล โดยการเลือกใช้วัสดุที่มีความหนาแน่นระดับกลางสำหรับรองรับแรงกระแทก และแผ่นรองที่โค้งนูนรับกับฝ่าเท้าจะช่วยกระจายแรงต่อฝ่าเท้า ลดแรงที่จะกดซ้ำไปยังตาปลาได้

Hallux Valgus 
      Hallux Valgus หรือนิ้วหัวแม่เท้าเกออกนอก เกิดจากการเคลื่อนออกจากตำแหน่งปกติของข้อ 1st MTP ส่งผลให้เยื่อหุ้มข้อทางด้านในถูกดึงยืดและอ่อนแอ ส่วนเอ็นและเยื่อหุ้มข้อด้านนอกจะหดสั้น อาจทำให้เกิดการดึงรั้งของเส้นประสาท medial dorsal cutaneous จนบาดเจ็บ หากผู้ป่วยใส่รองเท้าหน้าแคบ ก็อาจทำให้ข้อตรงนี้เสียดสีกับรองเท้าจนอักเสบได้ 

  
สาเหตู ปัจจัยหนึ่งคือ พันธุกรรม พบว่าร้อยละ 63 มีประวัติทางครอบครัวเป็นโรคนี้ และปัจจัยอื่นๆเช่น โรคข้ออักเสบ การใส่รองเท้าหน้าแคบและส้นสูง 
การรักษาทางกายอุปกรณ์
       แนะนำการปรับเปลี่ยนรองเท้าที่เหมาะสม เช่นการใส่รองเท้าหน้ากว้าง การใช้ toe separatorซึ่งมีทั้งแบบชื้อสำเร็จรูปและหล่อเฉพาะ การใส่แผ่นรองฝ่าเท้าสำหรับลดการกระจายน้ำหนักลงข้อที่ผิดรูป เป็นต้น